Posiłki regeneracyjne oraz napoje są benefitem opisanym w Kodeksie Pracy. Przeczytać tu możemy, że w warunkach szczególnie uciążliwych dla pracownika, pracodawca musi zapewnić mu odpowiedni posiłek i napoje. Kiedy należy się takie wsparcie i jak powinno ono wyglądać?

Komu przysługuje posiłek regeneracyjny?

Rozporządzeniem Rady Ministrów, posiłki regeneracyjne i napoje należą się zatrudnionym, których praca wiąże się z wysiłkiem fizycznym. W tym szerokim pojęciu mieszczą się:

• zajęcia powodujące wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal na dobę w przypadku mężczyzn i powyżej 1100 kcal na dobę w przypadku kobiet;
• wysiłek powodujący wydatek energetyczny ponad 1500 kcal u mężczyzn i powyżej 1000 kcal u kobiet w pomieszczeniach zamkniętych, gdzie temperatura wynosi poniżej 10°C lub wskaźnik obciążenia termicznego przekracza 25°C;
• w okresie zimowym obejmującym od listopada do końca marca ten wydatek energetyczny u mężczyzn wynosić powinien 1500 kcal, a u kobiet 1000 kcal;
• prace wykonywane pod ziemią;
• prace związane z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych. 

Aby sprawdzić, czy takie posiłki przysługują osobom na danym stanowisku, należy wykonać pomiar wydatku energetycznego. Zdarza się, że prace wykonywane na zewnątrz w okresie letnim nie mieszczą się w ustalonych limitach i pracodawcę obliguje się do zapewniania posiłków regeneracyjnych wyłącznie w okresie zimowym. 

Jednak coraz więcej większych firm zapewnia wyżywienie, nawet jeśli nie wymagają tego przepisy. Przełożeni zauważają, że wspólne jedzenie posiłku polepsza relacje w całym zespole, zwiększa zadowolenie z wykonywanego zajęcia oraz poprawia motywację. 

Zobacz również: Zasiłek pielęgnacyjny w 2023 roku | Minimalna temperatura w pracy

Jak powinny wyglądać posiłki regeneracyjne?

Wracając do posiłków regeneracyjnych, które są wymagane przez polskie prawo, przepisy ustalają także, jaką powinien mieć on wartość kaloryczną. Prawidłowo skomponowany obiad musi zawierać ok. 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek, a jego wartość energetyczna powinna wynosić ok. 1000 kcal. Danie ma być podane na ciepło.

Czy zawsze wydawanie posiłków regeneracyjnych wymaga zatrudnienia kucharzy i zorganizowania oddzielnej stołówki pracowniczej? Niekoniecznie. Uwzględniając warunki i możliwości, pracodawca może zdecydować się na skorzystanie z punktów gastronomicznych lub udostępnić swoim podwładnym miejsce do przyrządzenia posiłku we własnym zakresie z dostarczonych przez niego produktów. 

Warunki wydawania posiłków regeneracyjnych

Kwestie dotyczące szczegółowych zasad wydawania posiłków są ustalane w porozumieniu z organizacjami związkowymi lub po zasięgnięciu opinii przedstawiciela pracowników. Najczęściej ustala się, że regeneracyjne dania wydawane są w trakcie przerwy w pracy po 3 do 4 godzin od jej rozpoczęcia. Z kolei napoje powinny być dostępne przez całą dobę. Istotne z punktu widzenia pracowników są oczywiście też odpowiednie warunki sanitarne. 

Od 9 lipca 2019 weszła nowelizacja ustawy, która pozwala pracodawcom na skorzystanie z innych możliwości zapewnienia posiłków regeneracyjnych. Może on przekazać pracownikom produkty (lecz nie ekwiwalent pieniężny) do samodzielnego przygotowania posiłku lub przekazać bony, talony bądź kupony na posiłek w pobliskim punkcie gastronomicznym. 

Czym są napoje profilaktyczne i kiedy nam przysługują?

Na osobne miejsce w tym artykule zasługuje dostarczanie podwładnym tzw. napojów profilaktycznych. Należą się one pracownikom, gdy:

• prace wykonywane są na zewnątrz, a temperatura powietrza przekracza 25°C,
• praca fizyczna powoduje wydatek energetyczny powyżej 1500 kcal u mężczyzn i 1000 kcal u kobiet,
• temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi jest równa lub wyższa niż 20°C,
• pracownicy narażeni są na gorący mikroklimat (kiedy wskaźnik WGBT przekracza 25°C) – wtedy należy również upewnić się, że dostarczony napój jest wzbogacony w sole mineralne i witaminy.

Po drugiej stronie są sytuacje wymagające rozgrzania organizmu. Ciepłe napoje powinny być zatem dostarczane pracownikom wykonującym swoje zajęcia w otwartej przestrzeni przy temperaturze poniżej 10°C oraz w warunkach zimnego mikroklimatu (wskaźnik WCI powyżej 1000).

Wydaje się oczywiste, że gorąca kawa czy herbata powinna być dostępna podczas całej zmiany roboczej w okresie zimowym.