Wolny zawód. Co powinieneś o nim wiedzieć?

Pracujący w wolnych zawodach myleni są często z freelancerami. Faktycznie, wiele ich łączy, ale istnieją też pewne zasadnicze różnice. Jakie? Dowiedzmy się tego wspólnie!

Wolny zawód: definicja

Niestety, definicja wolnego zawodu jest bardzo trudna do uchwycenia, ponieważ w Polsce pojęcie to jest niejednoznaczne. Wiele instytucji i organizacji próbuje nadać własną definicję temu wyrażeniu, co wprowadza dodatkowy chaos. 

Dla zachowania porządku przyjęło się jednak, że wykonywanie wolnego zawodu to prowadzenie działalności bez zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Choć pojęcie to może kojarzyć się z aktorstwem, w rzeczywistości częściej dotyczy osób fizycznych (konsumentów). 

Inaczej mówiąc, bycie wolnym strzelcem w tym wypadku oznacza podjęcie działań na własny rachunek i świadczenia wyspecjalizowanych usług na wysokim poziomie. Natomiast Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przedstawiciel wolnego zawodu powinien spełniać następujące warunki:

• świadczyć swoje usługi profesjonalnie i zawodowo,
• prowadzić działalność na własny rachunek, samodzielnie i osobiście,
• posiadać szczególne wykształcenie lub umiejętności.

Przykłady wolnych zawodów

Najlepiej nam będzie zrozumieć, kim jest wolny strzelec na konkretnych przykładach. Wolny zawód mogą zatem wykonywać:

• lekarze,
• lekarze dentyści,
• lekarze weterynarii,
• technicy dentystyczni,
• felczerzy,
• położne,
• pielęgniarki,
• psycholodzy,
• fizjoterapeuci,
• tłumacze,
• adwokaci,
• notariusze,
• radcy prawni,
• architekci,
• inżynierowie budownictwa,
• rzeczoznawcy budowlani,
• biegli rewidenci,
• księgowi,
• agenci ubezpieczeń,
• agenci oferujący ubezpieczenia uzupełniające,
• brokerzy reasekuracyjni,
• brokerzy ubezpieczeniowi,
• doradcy podatkowi,
• doradcy restrukturyzacyjni,
• maklerzy papierów wartościowych,
• doradcy inwestycyjni,
• agenci firm inwestycyjnych,
• rzecznicy patentowi,
• nauczyciele w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny. 

Jak widać, choć pierwszym skojarzeniem z pojęciem wolnego zawodu są dla wielu z nas artyści, nie pojawili się oni na powyższej liście. Dlaczego? Ponieważ mogą oni pracować na etacie, podejmować się zleceń na podstawie umowy o dzieło lub zlecenie, a także zarejestrować działalność gospodarczą. 

Czy przedstawiciele wolnych zawodów mogą płacić mały ZUS?

Przejdźmy teraz do kwestii rozliczeń. Wolni strzelcy ze swojej pracy rozliczają się z urzędem skarbowym w identyczny sposób jak osoby prowadzące działalność gospodarczą. Czy mogą też skorzystać z tak zwanego małego ZUS-u Plus?

Sprawa znowu jest dyskusyjna, ponieważ na stronach rządowych osoby wykonujące wolny zawód są oznaczone jako te, które z ulgi skorzystać nie mogą. Jednak sprawa nie jest do końca przegrana. Prawnicy radzą często, żeby złożyć zapytanie do ZUS-u z wnioskiem o wydanie interpretacji w naszym indywidualnym przypadku. 

Zobacz również: Wszystko o posiłkach regeneracyjnych | Temperatura w miejscu pracy

Wolny zawód vs freelancer

Wróćmy do zagadnienia poruszonego na wstępie tego artykułu: porównania wolnego zawodu z zawodem freelancera. Co je różni?

Warto zauważyć, że mianem freelancera może się określić dość szerokie grono osób. Przede wszystkim zaś freelancerzy:

• nie potrzebują wykształcenia, lecz konkretnych umiejętności;
• mogą być samodzielni, ale ostateczną decyzję podejmują ich zleceniodawcy;
• nie posiadają tzw. etosu pracy, ich zajęcia nie wiążą się ze składaniem uroczystej przysięgi czy tym podobnych rzeczy wskazujących na odpowiedzialność i rangę ich pracy;
• odpowiedzialność za wykonywanie pracy jest określana każdorazowo w ramach jednej umowy;
• zapłata za usługę jest ich wynagrodzeniem;
• relację ze zlecającym mogą kształtować dowolnie.

Biorąc pod uwagę powyższe argumenty, trudno będzie nam już powiedzieć, że przedstawiciel wolnego zawodu i freelancer pracują na tych samych zasadach. 

Zalety wolnego zawodu

Zalet wykonywania wolnego zawodu jest wiele. Zaliczyć do nich można możliwość samodzielnej organizacji czasu i procesu pracy – coś, o czym marzy wielu bacznie kontrolowanych przez przełożonych. Kto wybiera tę ścieżkę kariery, sam może określić, w jakich godzinach pracuje i do kiedy może się wywiązać z przyjętych zobowiązań. Poza tym praca może być wykonywana z dowolnego miejsca: z domu lub z biura. 

Czy są też minusy? Oczywiście. Niektórzy mogą narzekać na nienormowany czas pracy oraz brak regularnej pensji. Wykonywanie wolnego zawodu nie jest też idealną opcją dla tych, którzy mają problemy z samodyscypliną. W takim wypadku niewywiązywanie się z kolejnych zleceń będzie skutkować marną pensją. 

Listę wolnych zawodów znajdziesz w art. 88 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. o Kodeksie spółek handlowych: Tekst Ustawy w pliku pdf.