Presenteeism: definicja, przyczyny i konsekwencje dla firmy

W świecie korporacyjnym zjawisko presenteeismu staje się coraz bardziej widoczne i dyskutowane. Dotyka wielu organizacji, prowadząc do szeregu negatywnych konsekwencji, zarówno dla pracowników, jak i dla całych firm. Czym dokładnie jest presenteeism, jakie są jego przyczyny i jakie niesie za sobą skutki dla przedsiębiorstw? Przede wszystkim, jak można mu przeciwdziałać, aby zapewnić lepsze środowisko pracy dla wszystkich? W tym artykule przyjrzymy się dokładniej tym zagadnieniom.

Presenteeism (prezenteizm) – definicja

Presenteeism (prezenteizm) to zjawisko polegające na obecności pracownika w pracy mimo choroby, złego samopoczucia, czy innych problemów zdrowotnych, które teoretycznie powinny skutkować zwolnieniem lekarskim lub pracą zdalną. To stan, gdy pracownik fizycznie znajduje się w miejscu pracy, ale jego efektywność jest znacznie obniżona z powodu problemów zdrowotnych lub osobistych.

Ten trend wynika często z presji środowiska pracy, obawy przed utratą pracy lub poczucia niezbędności swojej roli w firmie. Nierzadko pracownicy czują, że ich nieobecność może wpłynąć negatywnie na ocenę ich zaangażowania lub lojalności wobec przedsiębiorstwa.

Przyczyny presenteeismu

Przyczyny presenteeismu są złożone i wielowymiarowe, przy czym dużą rolę odgrywają one w kontekście kultury pracy panującej w danej organizacji. Priorytety takie jak ciągła dostępność oraz poświęcanie osobistego czasu na rzecz obowiązków zawodowych stają się standardem, często na niekorzyść zdrowia pracowników. W atmosferze, gdzie maksymalne zaangażowanie i niemal nieprzerwana obecność w miejscu pracy są wysoko cenione, pracownicy mogą czuć się zmuszeni do przychodzenia do pracy nawet wtedy, gdy ich stan zdrowia daleki jest od idealnego. Strach przed negatywnymi konsekwencjami, takimi jak możliwość utraty posady, zmniejszenie szans na awans czy nawet nieformalne sankcje ze strony kolegów, sprawia, że pracownicy wolą ryzykować swoje zdrowie niż zawieść oczekiwania.

Brak elastyczności w firmie: Dodatkowo, w środowiskach pracy, gdzie brakuje elastyczności w zakresie organizacji pracy, problem ten ulega pogłębieniu. Możliwość pracy zdalnej czy elastyczny czas pracy mogą znacząco przyczynić się do redukcji zjawiska presenteeismu, jednak nie wszystkie firmy są gotowe lub w stanie zaoferować takie rozwiązania. Pracownicy, którzy nie mają innej opcji, jak tylko fizyczna obecność w biurze, niejednokrotnie decydują się na pracę mimo złego stanu zdrowia. To z kolei prowadzi do dalszych komplikacji, zarówno pod względem osobistym zdrowia pracownika, jak i ogólnej wydajności pracy.

Strach przed utratą pracy: Nie bez znaczenia jest również kwestia finansowa. Obawa przed utratą dochodu w przypadku nieobecności w pracy z powodu choroby jest realna, szczególnie w kontekście, gdzie systemy wsparcia zdrowotnego i zasiłków chorobowych nie zawsze są wystarczające lub dostępne. Pracownicy, którzy obawiają się finansowych konsekwencji zwolnienia lekarskiego, często wybierają pracę pomimo złego samopoczucia, ryzykując tym samym długoterminowe pogorszenie stanu zdrowia oraz potencjalne przeciążenie systemu opieki zdrowotnej.

Rozwiązanie tych problemów wymaga holistycznego podejścia, zarówno ze strony pracodawców, jak i szerzej – systemu opieki zdrowotnej i polityki społecznej. Promowanie zdrowia i dobrostanu pracowników, wprowadzanie elastycznych form pracy oraz budowanie kultury organizacyjnej, w której dbałość o zdrowie jest wartością nadrzędną, mogą przyczynić się do zmniejszenia zjawiska presenteeismu i poprawy ogólnej jakości życia zawodowego.

Konsekwencje dla firmy

Skutki presenteeismu dla przedsiębiorstw są dalekosiężne i mogą dotykać wielu aspektów funkcjonowania organizacji. Jednym z najbardziej bezpośrednich i odczuwalnych efektów jest spadek ogólnej produktywności pracy. Pracownicy zmagający się z problemami zdrowotnymi, mimo fizycznej obecności w miejscu pracy, nie są w stanie realizować powierzonych im zadań z optymalną efektywnością. Ich zdolność koncentracji jest mniejsza, reakcje spowolnione, a wykonywane zadania wymagają od nich większego wysiłku i więcej czasu. To prowadzi do opóźnień, błędów i ogólnego spadku jakości pracy, co bezpośrednio przekłada się na wyniki finansowe firmy.

Ponadto, lekceważenie problemów zdrowotnych i forsowanie pracy mimo złego samopoczucia często kończy się pogorszeniem stanu zdrowia pracownika. W dłuższej perspektywie oznacza to konieczność dłuższej absencji, aby umożliwić pełne wyzdrowienie. Długoterminowe ignorowanie sygnałów wysyłanych przez organizm może prowadzić do przewlekłych stanów chorobowych, które nie tylko wydłużają nieobecność pracownika, ale również generują dodatkowe koszty związane z opieką zdrowotną i zastępowaniem pracownika podczas jego nieobecności.

Efekt presenteeismu nie ogranicza się jednak tylko do sfery produktywności i zdrowia poszczególnych pracowników. Ma on również znaczący wpływ na morale całego zespołu. Świadomość, że koledzy z pracy zmuszani są do pracy pomimo choroby, może wywołać wśród pozostałych pracowników poczucie niepewności i zwiększonej presji, by naśladować to zachowanie. To z kolei prowadzi do sytuacji, w której pracownicy, obawiając się negatywnych konsekwencji, ignorują własne potrzeby zdrowotne i kontynuują pracę, nawet gdy nie są w stanie wykonywać jej efektywnie. Taki model działania nie tylko zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się chorób w miejscu pracy, ale również wpływa negatywnie na atmosferę w zespole, obniżając zadowolenie z pracy i poczucie bezpieczeństwa.

Zobacz również:

Jak się dostać na studia wojskowe (mundurowe)?

Zawody regulowane - przepisy i przykłady

Jak zapobiegać presenteeismowi?

Aby skutecznie zapobiegać presenteeismowi, firmy muszą skupić się na budowaniu kultury pracy, która promuje zdrowie i dobrostan pracowników. Ważne jest, aby pracodawcy promowali i ułatwiali dostęp do opieki zdrowotnej, oferowali elastyczne godziny pracy oraz możliwość pracy zdalnej.

Inwestowanie w programy wellness i wsparcie psychologiczne dla pracowników to kolejny krok w kierunku zmniejszenia tego zjawiska. Firmy powinny również edukować swoich liderów na temat konsekwencji presenteeismu i uczyć ich, jak zachęcać pracowników do dbania o swoje zdrowie.

Podsumowując, presenteeism to złożony problem, który wymaga świadomości i działań zarówno ze strony pracowników, jak i pracodawców. Poprzez budowanie zdrowej kultury pracy, promowanie dobrostanu i oferowanie wsparcia, firmy mogą skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku, przynosząc korzyści zarówno dla siebie, jak i dla swoich pracowników.